Tại sao các cạm bẫy tâm lý lại ảnh hưởng tới sự sáng suốt trong quyết định của mỗi chúng ta? Và làm thế nào để khắc phục?
Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng trải qua cảm
giác phân vân giữa việc lựa chọn nên mặc gì vào hôm nay, nên ăn gì vào buổi
trưa, và nên đọc sách hay xem phim vào buổi tối. Theo UNC-TC Science,
trung bình một người lớn đưa ra khoảng 35,000 quyết định mỗi ngày. Một
nghiên cứu khác của Đại học Cornell cũng chỉ ra mỗi ngày, chúng ta đưa ra
khoảng 221 quyết định về việc lựa chọn thức ăn. BẠN BIẾT PI NETWORK CHƯA ?
Chúng ta thường tin tưởng vào khả năng của mình, nghĩ
rằng quyết định của mình luôn đúng. Tuy nhiên, hầu hết những quyết định của
chúng ta đều dựa trên cảm tính. Thêm vào đó là cảm giác mệt mỏi để lại sau một
chuỗi quyết định trong thời gian dài.
Vậy có cách nào giúp ta vượt qua cạm bẫy tâm lý để đưa
ra những quyết định sáng suốt và nhanh chóng hơn không?
Hiểu rõ những cạm bẫy tâm lý thường gặp
Confirmation Bias: Thiên kiến xác địnhBẠN BIẾT PI NETWORK CHƯA ?
Thiên kiến xác định là khi bạn cho rằng suy nghĩ
của bản thân là đúng, bạn sẽ có xu hướng tìm kiếm, tiếp nhận và ghi nhớ những
thông tin củng cố cho quan điểm của mình mà không cân nhắc đến những quan điểm
khác.
Chẳng hạn, bạn tham gia lớp học yoga lần đầu, trong
lúc tập luyện bạn nhận thấy có một nhóm các học viên khác đang ngồi ở góc phòng
trò chuyện với nhau. Lúc phải tập động tác giãn cơ, bạn đang rất chật vật, cùng
lúc ấy nhóm bạn ở góc phòng bật cười thành tiếng. Bạn sẽ chỉ nghĩ rằng họ đang
cười mình rồi cảm thấy tự ti và xấu hổ.
Trên thực tế, nhóm bạn kia không hẳn đã để tâm đến bạn.
Còn bạn đang bị mắc bẫy của thiên kiến xác định khi cho rằng họ đang nhắm vào
mình. Lối suy nghĩ này thường diễn ra một cách vô thức và tồn tại trong mọi mặt
của cuộc sống, từ lựa chọn một món ăn cho đến lựa chọn bạn đời.
Đây là một hiệu ứng tâm lý có thể che mờ đi lý trí và
gây sai lệch trong quá trình nhìn nhận vấn đề. Nó cũng sẽ vô tình đưa bạn vào một
hướng suy nghĩ thiếu khách quan, dễ đem đến cảm xúc tiêu cực.
Decision Fatigue: Chứng mệt mỏi khi phải đưa ra nhiều quyết định
Đây là chứng suy giảm khả năng đưa ra những quyết định
đúng đắn và lành mạnh sau khi bạn phải đưa ra quá nhiều quyết định trước đó.
Theo nhà tâm lý học Roy F. Baumeister, tương tự việc
cơ bắp dần kiệt sức sau khi vận động liên tục, não bộ của chúng ta cũng vậy.
Tuy nhiên điểm khác biệt là khi não bộ kiệt sức, bạn sẽ không hoàn toàn nhận ra
được và chúng sẽ khiến bạn đưa ra quyết định thiếu sáng suốt.
Baumeister cũng giải thích rằng khi mệt mỏi, não
bộ có mong muốn được “nghỉ ngơi” nên chúng sẽ dẫn bạn đến những “lối tắt” trong
suy nghĩ.
Chẳng hạn vào buổi tối, sau khi bạn đã dành cả ngày
tiêu hao chất xám vào công việc, bạn sẽ có khuynh hướng lựa chọn ăn ngoài (một ảnh
hưởng xấu) thay vì về nhà nấu ăn (một việc làm tốt). Lúc này bạn không còn đủ tỉnh
táo nữa, điều bạn muốn là một giải pháp tức thời. Decision Fatigue giải thích
việc tại sao bạn lại đưa ra những quyết định chóng vánh mà bỏ qua viễn cảnh lâu
dài.
Làm sao để thoát khỏi những cạm bẫy tâm lý?
1.
Thay đổi góc nhìn – Luôn đặt câu hỏi
Trước khi đưa ra quyết định, hãy tập đặt những câu hỏi
cơ bản và lập một danh sách về mặt tốt lẫn mặt xấu của vấn đề. Bước này giúp
tránh sự thiếu khách quan do tác động của cạm bẫy tâm lý.
Chẳng hạn, thay vì chỉ tập trung suy nghĩ xem món ăn
nào sẽ tiện hơn, bạn có thể thử cân nhắc về những yếu tố như giá cả, thời gian
và cách chúng tác động đến sức khỏe của bạn.
2.
Đưa ra quyết định quan trọng vào buổi sáng
Theo một nhóm nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ người
Argentina – María Juliana Leone và Mariano Sigman, khả năng đưa ra quyết định
sẽ giảm dần trong ngày.
Vào buổi sáng, bạn sẽ tốn nhiều thời gian để đưa ra
quyết định nhưng chúng có xu hướng chính xác hơn. Khi não bộ được nghỉ ngơi và
hồi phục sau giấc ngủ, chúng sẽ dần loại bỏ những thông tin không quan trọng có
thể ảnh hưởng đến quyết định của bạn.
Buổi tối chính là lúc não bộ bị quá tải thông tin và cần
được nghỉ ngơi, đừng bắt chúng làm việc quá sức. Hãy dành thời gian vào mỗi buổi
sáng khi bạn đang tràn trề năng lượng để xem xét lại một lần nữa, ắt hẳn bạn sẽ
ít phải hối hận hơn sau đó.
3.
Sống tối giản
Quá trình đưa ra quyết định là một quá trình tiêu hao
năng lượng. Prince Ghuman (một người theo chủ nghĩa tối giản, giáo sư
mảng Neuromarketing) giải thích rằng bên cạnh những quyết định mang tính trực
giác, một ngày não bộ của con người chỉ có thể xử lý khoảng 75 quyết định cần
quá trình suy nghĩ và phân tích kỹ lưỡng.
Nếu bạn dành quá nhiều thời gian đắn đo trong việc mặc
gì hôm nay hay mang gì khi đi du lịch, bạn đang tiêu hao năng lượng cho những
việc không quan trọng. Thay vào đó, bạn có thể tối giản số lượng quần áo trong
tủ hoặc lên sẵn một danh sách những đồ cần thiết phải mang khi du lịch để áp dụng
nhiều lần. Điều này sẽ giúp bạn chuyển hướng năng lượng và thời gian vào những
quyết định quan trọng hơn.
Tối giản không chỉ là một xu hướng. Sống tối
giản đòi hỏi bạn sắp xếp lại những ưu tiên trong cuộc sống. Từ đó, loại bỏ
những điều không quan trọng để tập trung vào những gì thật sự có ý nghĩa.
Internet ( St)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét