Người càng xuẩn ngốc, lại càng dễ cho mình là tài giỏi, Họ nhận thức sai lầm rằng bản thân biểu hiện tốt hơn người khác, những người này thiếu khả năng phân biệt những khiếm khuyết của chính mình,vì vậy mà họ không thể hoàn toàn nhận ra những khiếm khuyết của mình.
Trong tâm lý học có một hiệu ứng nhận thức khá nổi tiếng có tên là hiệu ứng Dunning–Kruger. Hiệu ứng này mô tả hiện tượng gì?
Wikipedia
có giải thích rằng: "Người càng xuẩn ngốc càng dễ cho mình là tài giỏi, họ nhận thức
sai lầm rằng bản thân biểu hiện tốt hơn người khác, những người này thiếu khả
năng phân biệt những khiếm khuyết của chính mình vì vậy mà họ không thể hoàn
toàn nhận ra những khiếm khuyết của mình."
Thực ra, cũng giống như nhiều thuật ngữ trong tâm lý học,
"hiệu ứng Dunning-Kruger"
được đặt tên theo hai nhà tâm lý học là Justin
Kruger và David Dunning, họ đều
tới từ đại học Đại học Cornell, Hoa Kỳ. Hiệu ứng này ban đầu bắt nguồn từ một
bài nghiên cứu tâm lý học nổi tiếng từng được công bố trên tạp chí SCI "Journal
of Personality and Social Psychology" của họ.
Nghiên cứu được xuất bản vào năm 1999. Tựa đề tiếng
Anh là Unskilled and Unaware of It : How Difficulties in Recognizing One's
OwnIncompetence Lead to Inflated Self-Assessments》(Tạm dịch: Vô năng và vô tri: khó khăn
trong tự nhận thức bản thân dẫn đến sự thổi phồng về chính mình".
Một câu chuyện nhỏ về sự nhận thức
Năm 1995, MacArthur
Wheeler đi vào hai ngân hàng ở Pittsburgh và định thực hiện vụ cướp giữa
ban ngày mà không có bất kỳ sự ngụy trang nào.
Vì vậy, kết cục vô cùng bi thảm, anh bị bắt ngay trong
đêm hôm đó, quá trình gây tội của anh ta cũng bị camera an ninh của ngân hàng
ghi lại được hết.
Sau này, khi cảnh sát cho anh ta xem đoạn video giám
sát, Wheeler nhìn chằm chằm với vẻ
nghi ngờ, "Nhưng tôi đã uống nước cả nước trái cây", anh ta lẩm bẩm.
Hóa ra anh ta nghĩ rằng xoa mặt bằng nước chanh sẽ ngăn máy quay nhìn thấy anh
ta…
Sự "bất hạnh" của Wheeler có thể nói rõ 3 điểm:
Thứ
nhất, trong rất nhiều lĩnh vực trong cuộc sống, thành công và thỏa
mãn được quyết định bởi việc bạn có một bộ óc sắc sảo, trí tuệ và có đủ nhận thức
hay không, cái đầu như vậy có thể giúp chúng ta biết xem mình nên
tuân theo quy tắc hay áp dụng những sách lược nào để giải quyết vấn đề.
Điều này không chỉ áp dụng cho hành vi phạm tội mà còn
cho nhiều nhiệm vụ trong lĩnh vực xã hội và trí tuệ, chẳng hạn như thúc đẩy khả
năng lãnh đạo hiệu quả, nuôi dạy con cái, xây dựng lập luận logic vững chắc hoặc
thiết kế nghiên cứu tâm lý nghiêm ngặt…
Thứ
hai, kiến thức và chiến
lược của mọi người trong các lĩnh vực khác nhau sẽ cho ra mức độ
thành công khác nhau.
Trong một vài trường hợp, một số kiến thức và lý
thuyết mà mọi người sử dụng trong hành động của họ là đúng và đã đạt được kết
quả tốt. Nhưng giống như "Giả thuyết về nước chanh" của MacArthur Wheeler, nó không hoàn hảo và
là một sai lầm ngớ ngẩn trong trường hợp này.
Thứ
ba, khi
mọi người không
cân bằng trong các chiến lược để đạt
được thành công và sự hài lòng, họ sẽ gánh một gánh nặng gấp đôi.
Họ sẽ không chỉ đưa ra những kết luận sai lầm mà còn
đưa ra những lựa chọn đáng tiếc vì sự kém cỏi không tự nhận thức được của mình,
từ đó làm mất đi khả năng đạt được thành công và sự hài lòng của mình.
Thiếu hụt nhận thức dẫn tới sự "ảo tưởng" về bản thân
Các học sinh trung học thường nghĩ rằng mình có kỹ
năng lãnh đạo mạnh mẽ hơn, khả năng hòa đồng với người khác và kỹ năng diễn đạt
bằng văn bản tốt hơn các bạn cùng lứa tuổi, các nhà quản lý doanh nghiệp nghĩ rằng
họ có khả năng hơn các nhà quản lý bình thường, các cầu thủ bóng đá nghĩ rằng họ
tốt hơn đồng đội của họ về "nhận thức bóng đá"…
Có một thực tế đó là, một người khi không nhận thức được
rằng mình biểu hiện không tốt, ngược lại sẽ nghĩ rằng "à mình làm tốt rồi!"
Một tác giả đã nghiên cứu trong điều kiện các tình huống
khác nhau như đọc sách, lái xe, chơi cờ vua và chơi quần vợt… và nhận thấy rằng:
Thứ
nhất,
những người không có năng lực (chẳng hạn như không thể lái xe) thường đánh giá
quá cao mức độ khả năng của mình.
Thứ
hai, những người không đủ năng lực (chẳng hạn như
tân binh cờ vây) không thể ý thức được chính xác trình độ của những người thực
sự có năng lực (chẳng hạn như cao thủ cờ vây).
Người không biết gì thì mãi mãi là kẻ vô tri.
Nhưng, những người vô tri sẽ không như vậy mãi mãi, nếu
họ có được sự rèn luyện tốt, biết đi nâng cao trình độ năng lực của mình, họ
hoàn toàn có thể nhận thức và thừa nhận được sự vô tri và vô năng của mình trước
đó.
Hai tác giả Dunning
và Kruger cho rằng, "hiệu ứng Dunning–Kruger"
được hình thành bởi ảo tưởng bên trong của những kẻ bất tài và nhận thức sai lầm
về thế giới bên ngoài.
Darwin
cũng đã chỉ ra hiện tượng này cách đây hơn một thế kỷ: "Sự ngu dốt dễ sinh
ra sự tự tin hơn là kiến thức!"
Nguồn: Cafebiz
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét